سحابی پیله ی ابریشم

در درون سحابی پیله یک خوشه ی ستاره ای جدید در حال شکل گیری است که با نام IC 5146 دسته بندی شده است. این سحابی زیبا گستره ای به وسعت 15 سال نوری دارد و تقریبا 4000 سال نوری از ما فاصله دارد و در صورت فلکی شمالی دجاجه جای گرفته است. مثل بقییه ی زایشگاه های ستاره ای این سحابی عظیم هم قرمز رنگ است که از برانگیخته شدن اتم های هیدروژن گازی توسط ستارگان جوان و درخشان درون سحابی پدید می آید. همچنین بخش های آبی سحابی حاصل انعکاس نور این ستاره ها توسط گرد و غبار های موجود در ابر مولکولی نامرئی اطراف سحابی است. ستاره ی پر نوری که در نزدیکی های مرکز سحابی دیده می شود تنها چند صد هزار سال سن دارد و بخش زیادی از درخشش سحابی را با طوفانهای گاز و غبار خود، پدید می آورد. این تصویر رنگی از سحابی پیله ی ابریشم، جزئیات زیبایی از ساختار درون آن و غبار اطراف آن که زایشگاه ستاره ای را احاطه کرده، نشان می دهد.

توکانا-47، مجموعه ای عظیم از ستارگان

ستارگان در گروه های برزگی، گرد هم می آیند. در بین بیش از 200 خوشه ی کروی که به گرد مرکز کهکشانمان، راه شیری در گردشند، خوشه ی توکانا-47 دومین خوشه ی درخشان پس از امگا-قنطورس است. نور این خوش 13000 سال طول می کشد تا به ما برسد. این خوشه را می توان در آسمان نیمکره ی جنوبی در نزدیکی ابر ماژلانی کوچک در آسمان دید و در صورت فلکی جنوبی «توکانا» قرار دارد. نام رمی این خوشه NGC 104 است که مجموعه ای چگال از چند میلیون ستاره است که در فضای در حدود 120 سال نوری به گرد هم جمع شده اند. این خوشه تعداد زیادی غول سرخ دارد که به وضوح در تصویر دیده می شوند. این گونه مجموعه های کروی میزبانان سیستم های ستارگان متغیر اشعه ی ایکس هم هستند.

سایه ی زمین

t

به قمست مرکزی و تاریک سایه ی زمین «امبرا»(Umbra) یا «سایه» گفته می شود. سایه ی زمین در فضا به شکل مخروطی ادامه یافته و شکل دایراه ای مقطع آن در ماه گرفتگی به خوبی مشخص است. یکشنبه ی گذشته ماه از بخش شمالی سایه گذر کرد(فارسی). در اثر این گذر، گرفتی جزئی پدید آمد که افراد زیادی در نیمکره ی شرقی به تماشای آن نشستند. این عکس از کنار هم گذاشتن چندین عکس پدید آمده که پی در پی از بخش های مختلف خسوف گرفته شده اند و گستره ی وسیع و خمیده ی «سایه» را نشان می دهد. این عکس در آتن مرکز یونان تهیه شده است. ابعاد سایه نسبت مستقیم با فاصله ی ماه از زمین دارد و می توان سایه ی زمین را در مسیری که ماه طی کرده به خوبی دید.

NGC6960: سحابی جاروی جادوگر

ده هزار سال پیش، زمانی پیش از طلوع تمدن بشر روی زمین. شبی در آسمان نقطه ای ناگهان پر نور گشت و پس از دو هفته آرام آرام محو گردید. امروز می دانیم که این درخشش ناگهانی، انفجار ستاره ای بوده و بقایای آن در نمایی زیبا سحابی پرده را شکل داده اند. تصویر بالا بخش غربی، انتهای سحابی است که نام علمی آن NGC6960 است ولی به صورت غیر رسمی با نام سحابی جاروی جادوگر هم شناخته می شود. ابرهای وسیعی که در حال گسترش در فضا هستند و رنگ خود را با بلعیدن گاز های اطرافشان به دست می آورند. بقایای این ابرنواختر در صورت فلکی صلیب شمالی و در عمق 1400 سال نوری در فضا جای گرفته اند. این سحابی در گستره ی زاویه ای به وسعتی سه برابر ماه کامل در آسمان جای دارد. ستاره ی 52 صورت فلکی صلیب شمالی را می توان در شب های تاریک با چشم غیر مسلح هم دید اما این ستاره هیچ ارتباطی به ابرنواختر ندارد.

سحابی هلال

NGC6888 با نام سحابی هلالی نیز شناخته می شود و در واقع حبابی است که بر اثر بادهای کیهانی از کنار ستاره ی مادر پر جرم و درخشان خود رانده شده. این تصویر تسلکوپی زیبا از این سحابی متورم که با استفاده از اطلاعات حاصل از رصد در طول موج خاصی به دست آمده که درخشش اتم های هیدروژن و اکسیژن در آن دیده می شوند. اتم های اکسیژن هاله ای سبز-آبی را به گرد رشته های درونی پدید آورده اند که به نظر می رسد آن را در برگرفته است. ستاره ی مرکزی NGC6888 در دسته ی ستارگان وللف-رایت (WR 136) جای می گیرد و در حال پوست اندازی است و لایه ی خارجی خود را در طوفانهایی عظیم از خود می راند. برای مثال در طول 10 هزار سال جرمی، معادل جرم خورشید را بیرون فرستاده. شکل پیچیده ی سحابی، حاصل وجود این بادهای شدید و تاثیر متقابل آنها بر موادی است که در مراحل پیشین بیرون آمده اند. این ستاره چنان با سرعت در حال مصرف سوخت خود است که به زودی به پایان عمر درخشش خود می رسد و سرانجام در یک انفجار ابرنو اختری در فضا از هم می پاشد. این سحابی را می توانید در صورت فلکی دجاجه که سحابی های زیادی دارد(فارسی)، پیدا کنید. فاصله ی NGC6888 نیز از ما 5000 سال نوری است.

منبع

خوشه ی کروی جوانی در راه شیری

زمانی خوشه های کروی حکم رانان راه شیری بودند. مدتها پیش، زمانی که کهکشان راه شیری ما دوره ی نخستین پیدایش خود را می گذراند، شاید هزاران خوشه ی کروی در کهکشان ما، این سو و آن سو وجود داشتند ولی امروز از آنها تنها نزدیک 200 خوشه باقی مانده اند. بسیاری از آنها در دوره ی زوالشان در برخورد های عظیم با یکدیگر یا با مرکز کهکشان، نابود شدند. آنها که از این دوران جان به در بردند، امروز سنی بیش از هر فسیل زمینی دارند. سن آنها از هر ساختار دیگری در کهکشان(فارسی) ما بیشتر است و خود نشان دهنده ی سن عالم هستند. تعداد بسیار کمی خوشه ی کروی جوان در راه شیری داریم؛ چرا که شرایط دیگر برای پیدایش آنها مساعد نیست گرچه در همین همسایگیمان در کهکشان LMC شرایط فرق می کند. این عکس خوشه ی کروی جوانی را نشان می دهد که در کهکشان ما اقامت دارد. NGC1818؛ که تنها 40 میلیون سال سن دارد. در مقایسه با پیشینه ی 12 میلیارد ساله خوشه های کروی در کهکشانمان این مدت تنها مانند یک روز است.

منبع: عکس روز نجوم فارسی APOD Fa RSS

خورشید گرفتگی کامل در چین

این نقطه ی سیاه وسط خورشید چه می تواند باشد؟ ماه؛ ابتدای این هفته، با پوشیده شدن خورشید توسط ماه، خورشید تاریک شد.این خورشید گرفتگی کلی روی نوار باریکی از زمین که از شمال کانادا تا چین کشیده شده بود دیدیه می شد. همانطور که در عکس دیده می شود، مشتاقان آسمان برای دیدن این گرفت چند دقیقه ای از نقاط مختلف در این مناطق جمع شده اند. تصویر فوق در زمان گرفت کامل خورشید و در منطقه ی «بارکل» در ایالت «زینجانگ» چین گرفته شده. در افق می توان رشته کوه های «بارکول شان» را هم دید. با پوشیده شدن درخشان ترین بخش خورشید، تاج خورشید که هاله ای از گاز های داغ است که خورشید را فرا گرفته و در حالت عادی پنهان است، نمایان شده. کمی بالاتر از ماه و خورشید، در سمت چپ عطارد(فارسی) و زهره دیده می شوند. تاریکی آسمان که به سمت راست پیش می رود در واقع نشان دهنده ی گذر مخروط سایه ی زمین از محدوده ی آسمان است. خورشدی گرفتگی بعدی باز هم در همین منطقه و در تابستان سال آینده روی خواهد داد. این خورشید گرفتگی را می توان در بخش هایی از هند و چین دید.

یافت آثار حیات محبوس در بلور های نمک

فرشته آرایش: تا کنون تحقیقات زیادی برای شناخت بهتر پیشینه ی حیات صورت گرفته است. گروهی از دانشمندان در نیومکزیکوی امریکا در یک بررسی آثاری از حیات را در آب محبوس در شبکه ی بلوری نمک طعام یافته اند. نتایج این تحقیق به درک و شناخت آثار حیات و جستجوی آنها در سیارات دیگر هم کمک می کند. برای مثال مدتی پیش روح، یکی از کاوشگر های دوقلوی مریخ، دررون یک دهانه ی برخوردی، آثاری از وجود نمک یافت که در آن زمان خبری نا امید کننده برای مشتاقان پیدا کردن آثار حیات روی مریخ به حساب آمد.

نمک خوراکی به طور طبیعی به عنوان سنگ نمک در طبیعت وجود دارد. داخل این بلورها قطره های آبی وجود دارد که برای محققان بسیار با ارزش هستند. در واقع بلورهای سنگ نمک در پروسه ای تبخیری پدید می آیند و در حین شکل گیری شبکه ی بلوری مقداری از مایع اطرافشان را در خود نگه می دارند. این بسته های آب می تواند در درون بلورهای نمک طعام برای مدت های طولانی ایمن بمانند. بسته های آبی که در مطالعات اخیر بررسی شدند، 250 میلیون سال قدمت داشته اند. محققان دریافته اند که مقدار بسیار زیادی رشته های سلولز در این آب وجود دارد. سلولز در بافت بسیاری از سلول های زنده وجود دارد. برای نمونه در دیواره های سلولی مقادیر زیادی سلولز وجود دارد. سلولز فقط بوسیله ارگانیزم های زنده تولید می شود. به عبارت دیگر وجود سلولز را می توان نشانی از وجود حیات دانست. به علاوه سلولز بررسی شده در نیومکزیکو، قدیمیترین میکرومولکول زیستی است که تا کنون تجزیه شده. به همین دلیل می توان این ملکول های 250 میلیون سال پیش را دریچه ای در تاریخ حیات دانست. اگر سلولز بتواند در نمک طعام برای مدت بسیار طولانی باقی بماند، این امکان می تواند برای سلول های مشابه هم وجود داشته باشد، حتی در سیارات دیگر. اگر ساختار حیات در دنیاهای دیگر همانند زمین باشد، ممکن است ارگانیزم های آنها هم مکانیزمی مشابه سلولز را بکار برند و برای مدت طولانی حفظ شوند. پس مولکول ها می توانند میلیون ها سال سالم بمانند حتی اگر سیاره شان دیگر برای زندگی مناسب نباشد. دانشمندان امیدوارند که بتوانند نمونه های قدیمی تری از نمک طعام را پیدا کرده و مورد بررسی قرار دهند. اگر مطالعات آینده موفق باشند بلورهای نمک طعام می توانند یک منبع مهم برای شناسایی آینده مریخ و در ورای آن تمام جاهای دیگر باشد.

دریاچه ای مایع روی تیتان

دانشمندان با استفاده از داده های بدست آمده توسط کاوشگر کاسینی، توانستند دریاچه ای از متان مایع را روی تیتان، قمر زحل، کشف کنند. این دریاچه به طول 235 کیلومتر، وسعتی نزدیک به 50 هزار کیلومتر دارد. این دریاچه که اصطلاحا نام «دریاچه ی انتوریو» را گرفته، از همنام زمینیش کمی بزرگتر است. با کشف این دریاچه، تیتان پس از زمین تنها مکان در خانواده ی خورشید ماست که «مایع» روی آن وجود دارد.

کاوشگر کاسینی تا کنون 40 دیدار با تیتان داشته و در ابتدای ماموریت خود کاوشگر هویگنس را به درون جو تیره ی تیتان پرتاب کرد. اطلاعات به دست آمده از این ماموریت ذهنیت ما را درباره ی تیتان متحول کرده است. تا پیش از این تصور می شد، تیتان پوشیده از اقیانوس های متان است ولی این ماموریت نشان داد که هیچ اقیانوسی روی این قمر وجود ندارد. در عوض کاسینی لکه های تیره ی بسیاری را در جای جای قمر پیدا کرد. لکه های تیره ای که معلوم نبود که دریاچه هستند یا تنها بستری با خاک تیره.

در مطالعات جدید که با استفاده از ابزار طیف نگار کاوشگر انجام شد، بالاخره مشخص شد که لکه های تیره دریاچه هایی مایع هستند که عموما از متان و اتان و دیگر هیدروکربن های سبک تشکیل شده اند. وجود هیدروکربن ها می تواند نشاندهنده ی فرایند پدید آمدن حیات باشد. در کل وجود شرایط خاص در تیتان که مشابه زمین در آغاز پیدایشش است دانشمندان را به این قمر و مطالعه روی آن علاقه مند کرده.

خورشید گرفتگی 11 مرداد

امروز جمعه، یازده مرداد ماه خورشید بار دیگر گرفتی را تجربه می کند که به صورت جزعی از تمام نقاط ایران قابل دیدن است. بهترین مکان برای دیدن این گرفت شمال چین، مغولستان و جنوب روسیه است. در این مکان ها ناظران، گرفتی کامل را مشاهده خواهند کرد. یک هفته پیش از بازی های المپیک این گرفت مسافران المپیکی را زودتر به چین کشانده و این روزها کشور اژدهای سرخ میزبان خیل عظیمی از مسافران است که هم برای تماشای بازی های المپیک به آن کشور سفر می کنند و هم برای دیدن خورشید گرفتگی. در این بین برخی این موضوع را مطرح کرده اند که آیا در یونان باستان برای هزاره ی بعد پیش بینی چنین خورشید گرفتگی جالبی درست یک هفته پیش از برگذاری بازی های المپیک، برای نشان دادن زمان برگزاری المپیک بوده است؟ خب خیلی خرافاتی نباشیم، قطعا در یونان باستان کسی فکرش را هم نمی کرد که هزاره ی بعد در چین المپیک برگزار شود و تازه المپیک را در دوران جدید دوباره بازسازی کرده ایم پس چرا زمانش باید منطبق بر زمان تقویمی یونانی ها بوده باشد. بگذریم. می توانید در نجوم نیوز و آسمان شب ایران، اطلاعاتی درباره ی این گرفت بدست بیاورید. حدود سه و نیم بعد از ظهر نگاهی به خورشید بیاندازید ضرر ندارد.(البته فقط به فیلتر یا غیر مستقیم در غیر این صورت شدیدا هم ضرر دارد). اگر بخواهید و توانایی اینترنتیش را هم داشته باشید می توانید گرفت را زنده از اینجا مشاهده کنید. اینجا بیشتر درباره ی این پخش مستقیم بدانید.