تولد شنابدهنده ی هادرونی

چرا اجسام، جرم دارند؟ برای کمک به یافتن پاسخ این سوال مرکز «سرن» اروپا، شتابدهنده ی بزرگ هادرونی، بزرگترین شتابدهنده ی ساخته ی دست بشر را بنا کرده است. شتابدهنده ی جدید که با اختصار نام ال.اچ.سی را بر آن نهادند، کار خود را اردیبهشت سال آینده شروع خواهد کرد و پروتون ها را با سرعتی بی سابقه به هم برخورد می دهد تا به ذرات دیگر خرد شوند. ال.اچ.سی تلاش می کند شواهدی بدست بیاورد که با توجه به آنها بتوان توضیح داد که توده ای از مواد معمولی به شدت تحت تاثیر میدانی از ذرات هیگز(ذراتی که در تئوری ها وجود دارند) هستند که هنوز شناخته شده نیست. آیا تصادم سطح بالای انرژی به پدید آمدن «بوزون هیگز»(نوعی از ذرات پایه ای) منهتی می شود؟ شاید یافته های ال.اچ.سی سبب تقویت مکانیزم هیگز برای توده های جرم شود. ال.اچ.سی در کنار اینها به دنبال ریز-سیاهچاله ها می گردد و تک قطبی های مغناطیسی راجستجو می کند. همچنین این احتمال را تحقیق می کند که آیا ذرات بنیادی عالم از متقارنند و هر یک همدوشی دارند؟ پروژه ی ال.اچ.سی در خانه به همه ی افرادی که کامپیوتری در خانه دارند این امکان را می دهد تا به دانشمندان ال.اچ.سی برای یافتن پاسخ این سوالات کمک کنند عکس بالا نمایی است از فردی که روبروی آشکار ساز عظیم اطلس یکی از شش آشکار سازی که به ال.اچ.سی ملحق شده اند.

مریخ نوردان پیر

بیش از سه سال(و در حقیقت نزدیک به چهار سال) است که مریخ نوردهای روح و فرصت روی مریخ فعالیت می کنند . ماموریتی که تنها برای سه ماه برنامه ریزی شده بود بیش از سه سال به طول انجامیده. قدرت بالای مریخ نوردهای دوقلو چنان بالا بود که توانستند زمستان سرد و روز های طوفانی و آسمان غبار گرفته را نیز تحمل کنند. گاهی نسیمی خاک روی باطری ها را کنار می زد و نیرویی تازه در مریخ نوردها جریان می یافت و باری آسمان تیره می شد و طوفان شن نور خورشید را کم کرد تا مریخ نوردان دقلوی زمینیان تا دم از کار افتادن پیش روند.

مسافرت بلند این دو مهمان زمینی سیاره ی سرخ تا کی ادامه خواهد یافت؟ به نگاهی گذرا به تصاویر ارسالی مریخ نوردها می توان پی برد که شاید چندان طولانی نباشد. شاید بتوان گفت مریخ نورد ها دیگر میانه ی عمر خود را طی کرده اند و در حال ورود به کهنسالیند. عکس بالا نمایی است از مریخ نورد روح (همان عکسی که وجود انسان گونه در آن گزارش شده بود!) خب عکس بالا را با این عکس مقایسه کنید این عکس خیلی قدیمی تر است.

تفاوت در چیست؟ نگاهی به باطری های خورشیدی بیاندازید. ببینید که به مرور زمان چگونه رویشان را گرد و غبار پوشانده. با هرچه بیشتر پوشیده شدن این باطری ها توانایی تولید انرژی مریخ نوردهانیز کاهش می یابد. این موضوع احتمالا تا آنجا پیش خواهد رفت که مسئولین پروژه تصمیم به از دور خارج کردن سیستم های مطالعاتی شوند و بخش های مختلف مریخ نوردها یکی یکی از به علت نبود انرژی کافی از دور خارج شوند و در نهایت سیستم ارتباطی مریخ نورد هم با زمین قطع شود. این آینده ی محتوم «روح» و «فرصت» خواهد بود. شاید تنها چیزی که بتواند عمر آنها را طولانی تر کند نسیم ها و باد های مریخ باشد که دستی بر باطری های خورشیدی بکشند و به لطف آنها باطری ها انرژی بیشتری تولید کنند. گرچه تجربه نشان داده نباید زیاد به رویداد هایی اینچنین امید بست. گرچه مریخ نوردها هنوز زنده و فعالند ولی به راتی تا کی می توانند اینطور سرحال به مموریت خود ادامه دهند؟

آرم ماموریت مریخ نورد فرصتآرم ماموریت مریخ نورد روح

BLG-109: مدلی دوردست از منظومه ی خودمان

منظومه های سیاره ای مانند آنچه ما در آن زندگی می کنیم چقدر در کیهان رایج هستند؟ احتمالا کاملا معمولند. اولین منظومه ی سیاره ای مانند منظومه ی شمسی ما مدتی پیش با استفاده از یک تکنیک جدید که پیش از این شش منظومه ی دیگر را هم به کمک آن پیدا کرده بودند، کشف شد. نام این تکنیک جدید «میکرولنزینگ گرانشی» است که به روشی خاص اطلاق می شود که در آن تغییر نورانیت ستارگان پس زمینه در هنگام عبور یک ستاره با منظومه اش از مقابل آنها اطلاق می شود. نور ستارگان دورتر به شکلی قابل پیش بینی بر اثر نیروی گرانش ستاره ی نزدیک تر و منظومه اش منحرف شده و شدت نور ستاره کم می شود. به تازگی یک تحلیل دقیق از اطلاعات میکرولنزینگ OGLE-2006 روی منظومه ی BLG-109 و بررسی تغییرات نورانیت ستاره های زمینه، دو سیاره مشابه مشتری و زحل را در این منظومه نشان داده است. با این دستاورد می توان امیدوار بود که در چنین منظومه ای سیارات داخلی زمین-مانند نیز معمول باشند. نمای فوق، تصویری هنرمندندانه از منظومه ی BLG-109 است که نشان می دهد این منظومه می تواند چگونه باشد. تصویر: KASI, CBNU, ARCSEC, NSF

تلسکوپ دوچشمی!

راه شیری و آسمان پر ستاره که با نور ماه روشن شده، تصویر زمینه ای عالی برای این عکس زیبا ی «زمین در شب» پدید آورده اند. سازه ی با شکوهی که در تصویر می بینید، تلسکوپ دو چشمی غول پیکری است به نام «ال.بی.تی» (LBT) در دل کوهستان «گراهم»(Graham) در «آریزونا»(Arizona). درون تلسکوپ دو آینه ی عظیم آن با پهنای 8.4 متر، پهلو به پهلو مستقر شده اند و آرایشی به وجود آورده اند که بیشتر شباهت به ابزار معمول شبهای رصد دارد، دوربین دوچشمی که آن را با خود این طرف و آن طرف می بریم ولی این یکی قابل حمل نیست! مزیت قرار گرفتن این دو آینه ی بزرگ کنار هم و پدید آمدن این تلسکوپ دوچشمی عظیم دقت بیشتری است که در مشاهده ی اجرام کم نور در اختیار داریم. حساسیت این ساختار نسبت به تلسکوپ های تک آینه ای بسیار بیشتر است و میدان دید باز آن عکاسی با تفکیک بالا را از اجرام کم نور میسر می سازد. تلسکوپ ای.بی.تی را یک گروه بین المللی بنا کرده است. عکس: Stefan Seip (TWAN)

پرتال هماهنگی و اطلاع رسانی مراسم شب یوری ایران

پرتال هماهنگی و اطلاع رسانی مراسم شب یوری ایران نگاهی بندازید

اپیمتئوس، قمر زحل از دید کاسینی

اپیمتئوس چگونه پدید آمده است؟ پاسخ این سوال را هیچ کش به درستی نمی داند. برای کمک به کشف پاسخ این سوال، از این قمر کوچک عکس های دقیقی توسط کاوشگر روبوتیک کاسینی تهیه شد که هم اکنون به دور زحل می گردد. اپیمتئوس گاهی جلو تر از «ژانوس»(یکی دیگر از اقمار کوچک زحل) و گاهی دورتر از آن به گرد زحل می گردد. تصویر بالا دسامبر گذشته تهیه شده و سطح پوشیده شده با دهانه ی برخوردی اپیمتئوس را نشان می دهد که سن بسیار زیادی دارند. قطر اپیمتئوس تقریبا 115 کیلومتر است. اپیمتئوس ، جاذبه ای آنقدر قوی ندارد که شکل کروی به خود بگیرد. سطح تختی که در تصویر بالا از اپیمتئوس دیده می شود ممکن است به علت یک برخورد عظیم به وجود آمده باشد. عکس: Cassini Imaging Team, SSI, JPL, ESA, NASA

زهره و مشتری در آسمان صبحگاهی

این دو گوهر درخشان که پیش از طلوع خورشید در آسمان شرقی می درخشند، در حقیقت فرزندان خورشید هستند. سیارات زهره و مشتری. دومین و سومین اجرام پرنور آسمان در شب پس از ماه هستند. در این تصویر که چهارشنبه، 10 بهمن گرفته شده فاصله ی مشتری و زهره از هم تقریبا 2 درجه است ولی دیروز صبح فاصله ی بین آنها به کمتر از نیم درجه رسیده بود. پس زمینه ی آرام و صاف عکس، امتداد خط ساحلی در شبه جزیره ی «میانکله» ی خلیج گرگان است. این منطقه، پناهگاهی مهم برای پرندگان و حیات وحش است که در جنوب شرقی دریای خزر واقع شده است. دو روز پس از برداشت این عکس، سحرخیزان در سراسر جهان، شاهد مقارنه ی زیبای مشتری و زهه بودند که هلال ماه هم به جمع آنها پیوسته بود. عکس: بابک امین تفرشی، طرح آسمان در شب

عنکبوتی روی عطارد!

عنکبوتی رو عطارد! این دقیقا چیزی بود که «فیل پلیت» در وبلاگ «ستاره شناسی نادرست» ذکر کرده و مطلبی دقیقا با عنوان "عنکبوتی روی عطارد!" نوشته. حالا که سوال شد بذارید بگم که این یک دهانه ی برخوردی است.(سوال بهانه ایست برای توضیح پیرامون دهانه ها) عطارد(تلفظ صحیح به صورت Ota red است) جو بسیار رقیقی دارد و خیلی اوقات برای آن اتمسفر تصور نمی شود(فوقالعاده رقیق است) به همین خاطر اجرام سرگردانی که به سمتش حرکت می کنند بدون مشکل به سطحش می رسند و دهانه های کوچک و بزرگ بسیار ی پدید می آورند. زمانی که این شهابسنگ ها بسیار بزرگ باشند، نیرویی چنان به پوسته ی سیاره وارد می کنند که پوسته ترک خورده و گسل های عمود به مرکز برخورد پدید می آیند که در تصویر بالا مثل پاهای عنکبوت شده است. چنین گسل هایی را روی ماه هم می بینیم. به همین خاطر سطح عطارد خیلی شبیه سطح ماه است(گرچه با بررسی های مسنجر مشخص شده باهم تفاوتهایی هم دارند) . گزارش تصویری سایت مجله ی نجوم از تصاویر ارسالی مسنجر از عطارد

نمایی از عطارد با دهانه های برخوردی فراوان

نمایی از ماه و دهانه های برخوردی آن عکس از احسان رستمی زاد

تصویری از ماه، در قسمت راست و پایین تصویر دهانهای را با گسل هایش می بینید

توضیح اینکه زمین ما دارای اتمسفری بسیار چگال تر از عطارد است و به همین دلیل اجرامی که وارد جو می شوند می سوزند و ما آنها را با نام شهاب می شناسیم حتی اگر به سطح زمین هم برسند(آنوقت دیگر شهابسنگ می نامیمشان) بسیار کوچک شده اند و اثرات تخریبی کمتری دارند و دهانه های چندان عظیمی ایجاد نمی کنند. نمونه ی یکی که تازگی ها رسید همان بود که در پرو به زمین خورد. علاوه بر این ما چنین دهانه هایی را در زندگی روزمره ی خود نمی بینیم در حالی که دورانی از دوران پدید آمدن زمین و منظومه به دوران «بمباران سنگین» معروف است. یعنی پس از پدید آمدن سیارات، اجرام پراکنده و کوچک بزرگ بسیاری به سمت آنها کشیده شده و دهانه های برخوردی عظیمی به جای گذاشتند. حتی پس از آن در دوره های طولانی شهابسنگهایی گاه بزرگ به زمین برخورد می کنند. پس این همه دهانه چه شده؟ در طی سالیان درازی که از برخوردها می گذرد چهره ی زمین هم تغییر می کند و این تغییر شکل دهانه های برخوردی را هم عوض می کند. در طی سالیان دراز صفحه های پوسته ی زمین حرکت کرده و شکا امروزی قاره ها و خشکی ها و عوارض زمین را پدید آورده اند. علاوه بر این در چرخه ای از آب و هوا صوفان ها و باران ها زمین را فرسایش می دهند. به علت وجود هواه کره ای ضخیم و چگال، سرما و گرما در طول مدت شبانه روز و فصول سال باعث فرسایش تخته سنگ ها می شود و جریان های آبی و اقیانوس ها هم می شویند و چهره ی زمین را عوض می کنند. بر اثر چنین عوامل فرسایشی چهره ی زمین همواره در حال تغییر است و دهانه ی برخوردی بازمانده از دوران های دور نزدیک هم از این عوامل در امان نیستند. روی سیراتی مثل عطارد که جو چندانی ندارند و جریانهای آب و حرکات تکتونیک هم در آنها وجود ندارد فرسایشی وجود ندارد(البته نه کاملا هر میزان از جو خود به تنهایی می تاند عاملی بر فرسایش باشد ولی بسیار بسیار اندک) و دهانه ها برای میلیون ها سال باقی خواهند مکاند مگر آنکه رخداد جدید آنها را تغییر دهد(مثل برخورد یک شهابسنگ جدید) جالب است بدانیم که مریخ هم فرسایش دارد. با اینکه آثار برخوردی زیادی روی مریخ دیده می شود ولی مریخ اتمسفری دارد که گاه طوفانهای بزرگی ایجاد می کند، مثل همانی که مریخ نورد ها را در مخمصه انداخته بود. این بادها و طوفانها سطح مریخ را تغییر می دهند. مدتی پیش دوربین رزولوشن بالا مدار گرد اکتشافی مریخ این عکس را مخحابره کرد که درباره ی آن در پست های فبلی صحبت کردم. در این تصویر دهانه های برخوردی دیده می شوند که باد های مریخی درون آنها را از خاک پر کرده است. دهانه های برخوردی مریخ که با خاک پر شده اند بلاگر فارسی عرضه شد، وبلاگ نویسان فارسی زبان اینجا را ببینند و زبان خود را انتخاب کنند.